“ข่า” พืชสมุนไพรไทยคู่ครัวเพิ่มรสชาติ

ข่า หรือชื่อในภาษาอังกฤษคือ ‘Galanga’ เป็นพืชตระกูลเดียวกันกับกระชาย ขิง กระวาน ขมิ้น จัดว่าเป็นพืชท้องถิ่นที่ปลูกขึ้นง่าย และยังเป็นพืชเศรษฐกิจยอดนิยมที่ต่างชาติออเดอร์จากบ้านเราไปปรุงเป็นเมนูต่างๆ มากมาย โดยนิยมนำส่วนของเหง้าอ่อนซึ่งมีรสเผ็ดที่มาพร้อมกลิ่นหอมฉุนมาบริโภค ไม่ว่าจะเป็นต้มยำ ต้มแซ่บ น้ำพริก รวมทั้งเครื่องแกงต่างๆ เพื่อเพิ่มรสชาติเผ็ดร้อนและความหอม

แต่นอกจากเหง้าข่าแล้ว องค์ประกอบอื่นๆ ของข่าก็มีประโยชน์ไม่แพ้กัน ไม่ว่าจะเป็น ‘ใบ’ ที่สามารถนำมาช่วยฆ่าพยาธิ รักษากลากเกลื้อน ‘ราก’ นำมาช่วยให้ระบบไหลเวียนของเลือดปกติและช่วยขับเสมหะ ‘ดอก’ ช่วยแก้อาการท้องเสียและแก้ฝีดาษ ‘ผล’ รักษาอาการปวดฟัน, ท้องร่วงและยังช่วยย่อยอาหาร ‘หน่อง ช่วยบำรุงธาตุไฟ ช่วยแก้ลมแน่นหน้าอก

แต่ไม่ว่าข่าจะมีประโยชน์มากมายสักเพียงใด ก็ยังมีสิ่งพึงระวังเมื่อจะนำข่ามาใช้งาน เพราะน้ำมันหอมระเหยจากเหง้าข่ามีความเป็นพิษ หากบริโภคในปริมาณมากเกินไป ทำให้เป็นพิษต่อร่างกาย และหากผิวหนังสัมผัสกับข่ามากเกินไป อาจทำให้เกิดอาการระคายเคืองผิวหนังได้

ประโยชน์ของการบริโภคข่ามีมากกว่าที่คิด

‘ข่า’ ดีต่อระบบทางเดินอาหาร : ข่ามีซิเนออล (Cineole) การบูร และยูจีนอล (Eugenol) ที่ช่วยลดการบีบตัวของลำไส้ และน้ำมันหอมระเหยจากเหง้าข่าจะช่วยขับลมได้ดี นอกจากนี้สารบางชนิดในข่ายังช่วยยับยั้งการเกิดแผลในกระเพาะอาหาร รวมถึงยับยั้งเชื้อโรคที่เป็นสาเหตุของโรคอุจจาระร่วงได้

‘ข่า’ ช่วยในการย่อยอาหาร : สารยูจีนอลจากเหง้าข่ามีฤทธิ์ขับน้ำดี จึงมีส่วนช่วยบรรเทาอาการอาหารไม่ย่อย ลดอาการแน่นจุกเสียด ท้องอืดท้องเฟ้อ มีแก๊สในกระเพาะอาหารมากเกินไป

‘ข่า’ ช่วยขับลมในลำไส้ : เพียงใช้เหง้าแก่สดๆ ความยาวประมาณ 1 นิ้ว ตำให้ละเอียด แล้วเติมน้ำปูนใส 2 แก้ว นำมาดื่มครั้งละครึ่งแก้วหลังอาหาร วันละ 3 เวลา ก็ช่วยขับลมในลำไส้ แก้อาการปวดบิด ปวดมวนท้อง และท้องเดินได้

นอกจากนำข่ามาบริโภคแล้ว ยังสามารถนำข่ามาทำเป็น ‘สเปรย์ข่า’ เพื่อใช้ฉีดพ่นยับยั้งการเจริญเติบโตของเชื้อรา แบคทีเรีย และลดกลิ่นอับ ทั้งยังไปกระตุ้นการไหลเวียนของเลือดที่เท้า ทำให้เท้ามีสุขภาพดีไม่มีกลิ่นอับได้ด้วย

คุณค่าทางโภชนาการของเหง้าข่าอ่อน ขนาด 100 กรัม

ให้พลังงาน 20 กิโลแคลอรี่

กากใยอาหาร 1.1 กรัม

แคลเซียม 5 มิลลิกรัม

ฟอสฟอรัส 27 มิลลิกรัม

ธาตุเหล็ก 0.1 มิลลิกรัม

วิตามินบี 1 0.13 มิลลิกรัม

วิตามินบี 2 0.15 กรัม

วิตามินซี 23 มิลลิกรัม